Zaburzenia psychosomatyczne – czyli jakie?
Psychosomatyka to potoczne określenie, które występuje w Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych i Zaburzeń Zachowania, jako Zaburzenia Nerwicowe występujące pod Postacią Somatyczną.
Istnieją różne teorie na temat zdrowia i chorób. Według jednej z nich choruje cały człowiek, cały organizm, a nie tylko jeden wybrany układ czy narząd (fragment). Ciało jest połączone z umysłem – psyche i soma tworzą całość. Zgodnie z takim rozumowaniem logicznym wydaje się, że choroby somatyczne mogą być spowodowane czynnikami z obrębu psyche – np czynnikami emocjonalnymi.
Z drugiej strony choroby somatyczne mogą być przyczyną zaburzeń psychicznych.
Obserwując organizm w ujęciu holistycznym wyraźnie widoczne jest, że objawy somatyczne i objawy psychiczne (emocjonalne) wzajemnie na siebie oddziałują i się przenikają.
Zaburzenia psychosomatyczne wymagają holistycznego oraz indywidualnie ustalonego dla pacjenta leczenia. Szczególnie istotne miejsce w leczeniu zajmuje psychoterapia. Współpraca lekarza psychiatry i lekarza pierwszego kontaktu z psychologiem lub psychoterapeutą jest kluczowa – pozwala ona na ustalenie wspólnego, holistycznego plan terapeutycznego. Jest to szczególnie istotne, ponieważ działania specjalistów powinny być komplementarne, a nie sprzeczne, a holistyczna współpraca znacząco zwiększa efektywność podjętej terapii.
Objawy psychosomatyczne mogą dotyczyć w zasadzie wszystkich objawów chorobowych.
Oczywiście są pewne typowe objawy psychosomatyczne.
Do typowych objawów zaburzeń psychosomatycznych należą:
Jednak złotą zasadą w procesie leczenia zaburzeń psychosomatycznych jest to że cierpienie pacjenta należy traktować jako rzeczywiste – nawet pomimo braku jego fizjologicznego uzasadnienia.
Możliwe zaburzenia ze strony układu trawienia, – bóle o charakterze wędrującym, odczucie wzdęcia, rozdymania, odbijania, wymioty, nudności, biegunki, zaparcia (nerwica żołądka), pieczenie przełyku, ślinotok, poczucie suchej śluzówki, uczucie guli gardle, problemy z połykaniem, zaburzenia odżywiania: nadmierne łaknienie i otyłość, brak łaknienia i wychudzenie.
Możliwe zaburzenia ze strony układu krążenia – zaburzenia rytmu pracy serca: przyśpieszona bądź spowolniona akcja serca, pocenie, drżenie („nerwica serca”), zaburzenia ciśnienia, zasłabnięcia, omdlenia.
Możliwe zaburzenia ze strony układu oddechowego- duszność, psychogenny kaszel, hiperwentylacja
Możliwe zaburzenia ze strony układu moczowego– pieczenie, częste psychogenne oddawanie moczu, trudności z oddawaniem moczu.
Możliwe zaburzenia ze strony układu czuciowo-ruchowego i mięśni szkieletowych: Nieprzyjemne doznania i bolesność różnych stron ciała, nadwrażliwość na dotyk, kurczowe zaburzenia ruchowe, zaburzenia czucia, skurcze mięśniowe, drżenie mięśniowe, obrzmienie, swędzenie, pieczenie, mrowienie, wysypka, drętwienie, cierpnięcie, psychogenne niedowłady i porażenia uniemożliwiające wykonanie ruchu, psychogenne bóle głowy i zawroty, bóle kręgosłupa, bóle „ reumatyczne, korzonkowe”.
Możliwe zaburzenia ze strony układu czuciowego związanego ze zmysłami: zakłócenie widzenia – mroczki, podwójne widzenie, niedowidzenie i nawet czynnościowa ślepota, zaburzenia słuchu – niedosłyszenie, szumy, nadwrażliwość na dźwięki, zaburzenia smaku i węchu.
Możliwe zaburzenia ze strony metabolizmu i gospodarki węglowodanowej, zaburzenia hormonalne – wydzielania tarczycy, jajników, przysadki, które niekiedy są diagnozowane, jako pierwotne zakłócenia, i w konsekwencji leczone hormonalnie, wtórnie doprowadzając do zaburzeń endokrynologicznych.
Możliwe zaburzenia w sferze seksualności – zaburzenia menstruacyjne, zaburzenia erekcji, zaburzenia jajeczkowania, psychogenna bezpłodność.
Możliwe zaburzenia o charakterze hipochondrycznym – dominuje przekonanie o poważnej chorobie somatycznej, o charakterze przewlekłym i zagrażającej życiu.
Zespół bólu psychogennego – uporczywe bóle określonej części ciała, które nie mają swojego uzasadnienia.
Oczywiście objawów może być znacznie więcej, każdorazowo są uzależnione od indywidualnej sytuacji pacjenta.
Prawdopodobnie najczęstszymi przyczynami, dla których doświadczamy problemów psychosomatycznych, jest długotrwałe doświadczanie:
Dodatkowo jeśli doświadczając takich emocji czy stanów jednocześnie obwiniamy się – uważając, że jesteśmy słabi albo po prostu, że nie powinniśmy tak się czuć – wtedy objawy chorobowe mogą się nasilać i narastać, a organizm może zacząć wymuszać na nas odpoczynek.
W terapii zaburzeń psychosomatycznych skuteczna jest przede wszystkim psychoterapia, zarówno metody oparte na poznawczo – behawioralnych oddziaływaniach jak również psychodynamiczne, psychoanalityczne czy inne oparte na wglądzie przynoszą Pacjentowi rozumienia swoich trudności oraz niejako „przerwanie” błędnego koła łączenia emocji z objawami fizycznymi. Bardzo istotna w leczeniu zaburzeń psychosomatycznych jest również psychoedukacja.
